Alüminyum alaşımlar ısıl işlemler ile mekanik özellikleri kolayca değiştirilebilen bir malzeme. Hem alüminyum hemde alaşımda bulunabilecek manganez, bakır, çinko gibi elementler ısıl işlem gördüklerinde farklı mekanik özellikler katıyor. Alüminyum seçim kriterlerine göz attıysanız, hangi seriden alaşım seçerseniz seçin, yanında -O, -T2, -H1 şeklinde notasyon görürsünüz. Bu, alüminyumun alaşım yapıldıktan sonra maruz kaldığı işlemi belirtir. Alüminyum alaşım temper dereceleri nelerdir açıklayalım.

Temel olarak notasyonda 5 harfler

-F: Fabrikasyondan çıktığı gibi; mukavemet ya da mekanik özellik artıracak herhangi bir işlem yapılmamış,
-O: Tavlanmış,
-H: Soğuk şekillendirme uygulanmış;
-W: Solüsyonlu tavlanmış,
-T: Isıl İşlem görmüş

şeklinde tanımlanır.

Detaylara geçmeden önce bir kaç tanım yapalım:

• Çözeltiye Alma Isıl işlemi : Malzemeyi uygun sıcaklığa getirip(alüminyum için 450-575ºC), o sıcaklıkta yeterince uzun süre tutarak bir ya da daha fazla bileşik oluşturup, katı çözeltiye karışmasını sağlayıp ardından bu bileşenlerin çözelti içinde kalmasını sağlamak için yeterince hızlı bir şekilde soğutulması işlemi.
• Doğal Yaşlandırma : Malzemenin ısıtılıp oda sıcaklığında bekletilerek soğumasını sağlama işlemi.
• Yapay Yaşlandırma : Malzemenin doğal yaşlandırma yapılamayacak kadar sert olması nedeniyle kontrollü ısıtılıp kontrol edilen sürede soğumasının sağlanması.

Notasyonların detayları;

H1 : Plastik şekillendirme sonucu oluşan yapıdır. Soğuk şekillendirme yapıldığı için malzeme özelliklerinde değişim gözlenir. Sadece bu plastik şekil değişim sonucu elde edilen özellikleri belirtir.

H2 : Plastik şekil değiştirme  uygulandıktan sonra mekanik özellikleri değişir. Bu değişimi kontrol altına almak için yapılan kısmi tavlama işlemini belirtir.

H3 : Plasitk şekil değiştirme sonucu azalan şekil değiştirme kabiliyeti, düşük sıcaklıkta tavlama yaparak artırılır. Bu esnada malzeme mukavemeti bir miktar düşer. Bu özellikleri belirtir.

W : Solüsyona alma işleminden sonra, yaşlandırma yapılmamış, kalıcı olmayan hali ifade eder. Bu notasyonda yaşlanma süresi belirtilir.

T1 : Isıl işlem uygulanmış ve ardından doğal yaşlanma uygulanmış yapı.

T2 : Isıl işlemden sonra soğutma işlemi uygulanmış, ardından doğal yaşlanma uygulanmış yapı.

T3 : Çözeltiye alma ısıl işleminden geçirilmiş, soğuk işleme yapılmış ve doğal yaşlanma uygulanmış yapı.

T4 : Çözeltiye alma ısıl işleminden geçirilmiş, doğal yaşlanma uygulanmış yapı.

T5 : Isıl işlem uygulanmış ve yapay yaşlandırma  yapılmış yapı.

T6 : Çözeltiye alma işleminden geçirilmiş, yapay yaşlanma uygulanmış yapı.

T7 : Çözeltiye alma işleminden geçirilmiş ve yapay aşırı yaşlandırma yapılmış yapı.

T8 : Çözeltiye alma işleminden geçirilmiş, soğuk işleme yapılmış ve suni yaşlandırma uygulanmış yapı.

T9 :  Çözeltiye alma işleminden geçirilmiş, suni yaşlandırma yapılmış ve soğuk şekillendirilmiş yapı.

Bunlar firmaların sitelerinde sıklıkla görebileceğiniz temper değerleri. Bunların dışında daha bir çok temper değeri var, burada sadece yaygın olarak görülenleri listelemeye çalıştım.

Diğer bir not ise, notasyonlarda 2. ve 3 karakterler olabilir. Bunlar sertleştirme derecesi, haddeleme derecesi gibi özellikleri belirtmekte. Alüminyum alaşım temper dereceleri detayları için üreticiye başvurmakta fayda var.

6061 Aluminyum Tempere Göre Mekanik Özellikleri

Material	Temper	Ultimate Tensile Strength(MPa)	Yield Strength(Mpa@24°C)	Hardness(Brinell)
6061	O	124	55.2	30
6061	T4	241	145	65
6061	T6	310	276	95

7075 Alüminyum Tempere Göre Mekanik Özellikleri

Material	Temper	Ultimate Tensile Strength(MPa)	Yield Strength(Mpa@24°C)	Hardness(Brinell)
7075	O	228	103	60
7075	T6	572	503	150
7075	T73	505	435	135